Chăm Sóc Mai Vàng: Nghệ Nhân Vượt Thách Thức Thời Tiết Để Đón Xuân
Để những vườn mai vàng bonsai không "lỗi hẹn" với Tết, người trồng hoa mai ở Quảng Trị đang phải đối mặt với thời tiết khắc nghiệt, khi mưa rét kéo dài đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc ra hoa của cây mai đúng dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021. Với khoảng gần 3 tuần nữa là đến Tết, họ đang nỗ lực điều chỉnh, khắc phục những khó khăn do thời tiết gây ra để đảm bảo mai nở đúng Tết, khiến cho những người chơi mai và người thưởng thức có thể chiêm ngưỡng những cây mai khoe sắc vàng rực rỡ khi mùa xuân về.
Năm nào cũng vậy, khi chuyển sang tháng Chạp, anh Nghị luôn dành thời gian ở ngay tại vườn, kỳ công chăm sóc để đảm bảo hoa mai nở đúng vào dịp Tết, hy vọng rằng công sức mình bỏ ra sẽ được đền đáp. Năm nay, nếu thời tiết ấm dần từ đây cho đến Tết, vườn mai của anh sẽ bung nụ, nở rộ đúng dịp. Nhưng nếu thời tiết vẫn tiếp tục lạnh, anh phải tích cực thực hiện các biện pháp phòng chống rét, như thắp đèn, tưới nước ấm, để đảm bảo rằng vườn cây mai không "lỗi hẹn" với Tết.
Chia sẻ của anh Trần Quốc Nghị, chủ một vườn ươm mai vàng gần 100 chậu ở đường Lê Duẩn, thành phố Đông Hà, cho thấy rằng đến thời điểm này, chỉ khoảng 50% số cây mai trong vườn của anh mới bắt đầu trổ nụ. Dù đã có kinh nghiệm trong việc chăm sóc cây mai, nhưng anh Nghị vẫn nhấn mạnh rằng, việc tuân theo tự nhiên vẫn là phương pháp tốt nhất để cây mai phát triển. Đối với anh, có được những kinh nghiệm với cây mai là một quá trình dài, đòi hỏi sự nghiên cứu và học hỏi liên tục, thậm chí không ít lần anh phải đối mặt với thất bại khi mai không nở đúng vào dịp Tết.
Nhóm những người chơi mai vàng, dưới sự lãnh đạo của anh Phạm Ngọc Tuấn, người ở phường Đông Lễ, thành phố Đông Hà, đã tạo ra những gốc mai vô cùng đẹp. Anh Tuấn chia sẻ rằng nhóm của anh có gần 20 thành viên, là những người có đam mê chơi mai vàng, thường xuyên họp mặt để trao đổi kinh nghiệm trong việc trồng, chăm sóc, và ghép lai tạo giống mai, nhằm nâng cao vị thế của các nghệ nhân chơi hoa, đồng thời giữ gìn và phát triển truyền thống chơi hoa mai trong dịp Tết cổ truyền của dân tộc.
Mỗi năm, vào khoảng thời gian 22 tháng Chạp, nhóm những người chơi mai vàng Quảng Trị tập trung lựa chọn những gốc mai đẹp nhất để trưng bày trong triển lãm tại Bảo tàng Quảng Trị. Điều này tạo ra một điểm đến mới cho những người yêu hoa mai của Quảng Trị, nơi họ có thêm cơ hội thưởng lãm và chọn lựa những chậu mai ưng ý mang về nhà đón chào mùa xuân. Tuy nhiên, năm nay, những cây mai của nhóm cũng bị ảnh hưởng bởi thời tiết rét đậm, khiến chúng chỉ đang cho nụ hoa cầm chừng. Anh Tuấn hy vọng rằng từ nay đến Tết sẽ có thêm nhiều giờ nắng để mai ra hoa đúng dịp.
Trong những ngày giáp Tết cổ truyền Tân Sửu, điều gì đó dường như thường thấy trong các làng quê vùng Triệu Phong, Hải Lăng, khi bạn dễ dàng bắt gặp những chủ vườn mai đang rộn ràng chuẩn bị cho Tết. Ông Hoàng Tý, ở thôn Võ Phúc An, xã Triệu Thuận, huyện Triệu Phong, một người chơi mai cổ đã hơn 30 năm kinh nghiệm, chia sẻ rằng, trồng mai chơi Tết thực sự là một thách thức, đặc biệt là trong việc ứng phó với thời tiết, đối với mai và cổ hoa mai càng khó khăn hơn.
Ở vùng Trung du miền Trung, với điều kiện thời tiết thường hòa thuận, chỉ cần hái sạch lá mai đúng 40 ngày trước Tết là mai sẽ đẹp nhất. Tuy nhiên, ông Tý cũng chia sẻ rằng thời tiết mưa, rét đậm kéo dài đã ảnh hưởng nhiều đến thời điểm hoa mai nở. Vì vậy, trong năm nay, ông đã tiến hành trảy lá cho mai từ ngày 10 đến 15 tháng 11 âm lịch, sớm hơn so với những năm thời tiết bình thường khoảng một tuần, để đảm bảo rằng cây mai sẽ nở hoa đúng vào thời điểm mong muốn. Tuy vậy, đến thời điểm hiện tại, vườn mai của ông vẫn chưa thấy dấu hiệu chứng nụ. Để "cứu" cây mai, ông đã sử dụng phương pháp bọc kín cây bằng những tấm bạt to, và sắp xếp kỹ lưỡng các bóng điện 100W vào mỗi cây, để tạo ra nhiệt độ cần thiết. Điều này gọi là phương pháp ủ mai, một biện pháp mà ông Tý tin rằng sẽ giúp cây mai của ông nở hoa đúng vào dịp Tết.
Dựa vào kích thước của từng nụ hoa, ông Tý quyết định thời điểm ủ mai, có thể là sớm hoặc muộn. Thông thường, thời gian ông Tý ủ cây trong khoảng từ 3 đến 5 đêm, khoảng 10 ngày trước Tết, để nụ mai bắt đầu bung vỏ lụa, chuẩn bị cho sự nở rộ của hoa. Ông Tý tuyệt đối không sử dụng các chất hóa học để kích thích cây nở hoa sớm và duy trì độ bền cho hoa mai. Ông cho rằng việc này sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của cây và khó phục hồi để sẵn sàng cho hoa trong năm sau.
Với tâm sức bỏ ra vô cùng nhiều cho hoa mai, vườn mai của ông Tý mỗi năm đều cho hoa đúng vào dịp Tết. Hiện ông có hơn 10 gốc mai cổ, trong đó có cây cổ nhất được gọi là "đại lão" mai và các cây cổ hoa mai khác. Ngoài ra, ông còn sở hữu nhiều chậu mai bonsai với giống hoàng mai và nhất độ mai đang ra nụ rất đẹp. Ông Tý đã khoe với niềng rằng, ông vừa thực hiện cuộc mua bán mai vàng ở bến tre được hai gốc cổ hoa mai với giá lên đến 270 triệu đồng. Ông đang lo lắng về việc không có đủ cây mai cổ để trưng bày tại hội chợ hoa xuân Tết Tân Sửu, do trong những ngày gần đây, người chơi mai tìm đến nhà ông để mua hoa. Những ngày này, ông Tý vui vẻ chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc mai nở đúng Tết cho những người đam mê chơi hoa. Ông quan niệm, vườn mai của mình ra hoa đúng Tết đã là điều đẹp, và ông rất mong muốn thấy nhiều cây mai, vườn mai của những người khác cũng nở hoa đúng vào dịp Tết, để cùng nhau mang lại một mùa xuân ấm áp, đầy ý nghĩa cho quê hương sắc vàng.